Obowiązująca konstytucja Kuby przyjęta w 1976 roku określa Kubę jako socjalistyczne państwo ludzi pracy: „Kuba jest socjalistycznym, niezawisłym i suwerennym państwem ludzi pracy, stworzonym przez wszystkich i dla dobra wszystkich w formie jednolitej republiki demokratycznej, stwarzającej warunki dla politycznej wolności, społecznej sprawiedliwości, indywidualnego i zbiorowego rozwoju i ludzkiej solidarności”.
W rzeczywistości kryje się za tym klasyczna dyktatura pomieszana z komunistyczną ideologią, wyposażona w potężny aparat propagandy i generalnie bardzo przypominająca Związek Radziecki – oczywiście z uwzględnieniem narodowej specyfiki i nieporównanie mniejszego rozmiaru państwa. Oficjalna nazwa kraju: Socjalistyczna Republika Kuby.
Władza ustawodawcza i wykonawcza
Najwyższym ustawodawczym organem jest Zgromadzenie Narodowe – jednoizbowy parlament wybierany w bezpośrednim, powszechnym i tajnym głosowaniu na pięcioletnią kadencję. W parlamencie zasiada 609 posłów. Stale działającym organem Zgromadzenia Narodowego jest Rada Państwa składająca się z 31 członków (przewodniczący, pierwszy zastępca przewodniczącego, pięciu zwyczajnych zastępców przewodniczącego i 23 szeregowych członków). Przewodniczący Rady Państwa łączy stanowiska głowy państwa, szefa rządu i zwierzchnika sił zbrojnych. O składzie Rady Państwa decyduje Zgromadzenie Narodowe; mogą się w niej znaleźć wyłącznie posłowie Zgromadzenia. Najwyższym organem wykonawczym w państwie jest Rada Ministrów; kandydatów do Rady Ministrów wysuwa przewodniczący Rady Państwa a zatwierdza Zgromadzenie Narodowe.
Ten sam schemat obowiązuje także na szczeblu samorządu lokalnego – w kraju istnieje mnóstwo parlamentów (zgromadzeń) lokalnych i miejskich, których kadencja trwa odpowiednio 5 lat i 2,5 roku. Prawo wyboru do miejskich i lokalnych zgromadzeń mają wszyscy obywatele Kuby, którzy ukończyli 16 rok życia. Dla posłów Zgromadzenia Narodowego cenzus został podniesiony do 18 roku życia.
Komunistyczna Partia Kuby
Jedyną legalną partią działającą w kraju jest Komunistyczna Partia Kuby (KPK). To ona decyduje o kształcie życia politycznego i społecznego kraju i sprawuje pełną kontrolę nad organami władzy wykonawczej, ustawodawczej i sądowniczej. Przewodnia rola partii jest zapisana w konstytucji Kuby – tak samo jak w ZSRR. Raz na pięć lat odbywa się zjazd KPK, na którym zostaje wybrany Komitet Centralny partii (KC KPK). Członkowie KC wybierają spośród siebie Biuro Polityczne partii składające się z 25 członków.
Pierwszym sekretarzem KC KPK przez wiele lat był Fidel Castro, drugim – jego brat Raul. Podczas obrad V zjazdu KPK, w 1997 roku, liczebność partii sięgała 780 tysięcy członków (ludność Kuby to około 11 milionów).
Rządzący Kubą
Od 1959 do 2008 roku niekwestionowanym liderem Kubańczyków był Fidel Castro. W lutym 2008 roku odmówił objęcia stanowiska przewodniczącego Rady Państwa w związku z pogarszającym się stanem zdrowia. Stosowna odezwa kubańskiego lidera do narodu została opublikowana w gazecie „Granma”:
„Moim drogim współobywatelom, którzy zaszczycili mnie wyborem na członka Parlamentu, w którym będą podejmowane najważniejsze dla losów rewolucji decyzje, oznajmiam, że nie mam zamiaru obejmować i nie godzę się na objęcie stanowiska przewodniczącego Rady Państwa i dowódcy sił zbrojnych. Postępowałbym niezgodnie z własnym sumieniem, biorąc na siebie odpowiedzialność wymagającą operatywności i pełnego poświecenia, do których nie jestem zdolny ze względu na dolegliwości fizyczne. Mówię to bez dramatyzmu”.
W związku z tym władzę w kraju przejmuje jego młodszy brat Raul Castro. Większość analityków przypuszcza, że mimo pewnych politycznych ustępstw (legalizacja rynków kołchozowych, możliwość zakupu komputerów przez prywatne osoby itd.) kurs polityczny na Kubie nie ulegnie zasadniczej zmianie, jeśli nie wydarzy się coś nadzwyczajnego. Sam Fidel Castro wypowiedział się na ten temat w następujący sposób: „Nie mam najmniejszej wątpliwości co do tego, że nasz naród i nasza rewolucja będą do ostatniej kropli krwi bronić naszych idei. Imperializm nigdy nie zniszczy Kuby!”.
Oznacza to, że Kuba jeszcze długo będzie pozbawiona owego wykwintnego połysku charakterystycznego dla zwykłych kurortów basenu Morza Karaibskiego.
