Che Guevara - symbol, inspiracja

Poglądy reprezentowane przez Che z biegiem czasu zostały nazwane guevaryzmem. Początkowo Ernesto Guevara był zwolennikiem proradzieckiego marksizmu-leninizmu, choć nigdy nie został członkiem partii komunistycznej. Poglądy Che wykrystalizowały się po rozłamie chińsko-radzieckim w 1960 roku, gdy stał się on zagorzałym krytykiem radzieckiego imperializmu. Uważał, że dla obalenia kapitalistycznych dyktatur w krajach rozwijających się niezbędna jest rewolucja, z trockizmu przejął teorię permanentnej rewolucji. Rewolucja i nowy system miały być oparte głównie na masach chłopskich. W lutym 1965 roku podczas swojego przemówienia w Algierze ogłosił swoje zerwanie z ZSRR, krytykując zwłaszcza politykę wojskową krajów demokracji ludowej. „Broń nie powinna być w naszym świecie towarem. Musi być dostarczana bez żadnych opłat w stosownych ilościach ludom, które jej potrzebują do walki ze wspólnym wrogiem”.

Che stał się po śmierci symbolem różnych grup społecznych, etnicznych, narodowościowych walczących o swoje prawa. Swoim patronem okrzyknęli go Afroamerykanie, przeciwnicy apartheidu, rdzenni amerykanie czy ludność walczących z kolonializmem krajów trzeciego świata. Stał się jednym z symboli protestów w 1968 roku i kampanii przeciw interwencji w Wietnamie, szczególnie we Francji, w Niemczech i Stanach Zjednoczonych, a po części także w Czechosłowacji i Polsce, głównie za sprawą wzmożonego zainteresowania ruchem hippisowskim. Stał się główną ikoną ruchu alter- i antyglobalistycznego. Powołują się na niego także ruchy anarchistyczne, feministyczne, LGBT, studenckie oraz związki zawodowe.

Do Che Guevary porównywani są także politycy lewicy znani z ideowości czy radykalnych poglądów. Jedną z takich osób jest m.in. grecki polityk Aleksis Tsipras nazywany „Che Guevarą spod Akropolu”, lider lewicowej koalicji SYRIZA (Koalicja Radykalnej Lewicy).

Na Kubie uważany jest za bohatera narodowego. Jako mityczny wyzwoliciel traktowany jest również w niektórych krajach Ameryki Łacińskiej, gdzie stawiane są mu pomniki.

Prezydent Wenezueli Hugo Chávez stwierdził że „Che zginął z miłości do człowieka, aby pozostać ludzkim” i porównał go do Jezusa Chrystusa.

Diego Maradona w wywiadzie przyznał: „Mam go zawsze przy sobie, na ramieniu, na tatuażu, który jest dziełem sztuki, ale byłoby lepiej, gdybym powiedział, że noszę go w sercu”.

Laureat Pokojowej Nagrody Nobla Nelson Mandela stwierdził: „Życie Che jest inspiracją dla każdej istoty ludzkiej kochającej wolność. Zawsze będziemy o nim pamiętać”.

Jego przeciwnicy podkreślają, że był on odpowiedzialny za doprowadzenie kraju do ruiny gospodarczej. Według jednej z wersji Che przy zatrzymaniu krzyczał: „Nie strzelajcie!” „Jestem Che! Jestem dla was więcej warty żywy niż martwy!”, co miałoby świadczyć o tym, że wcale nie był gotów oddać życia za swoje przekonania. Według innej wersji jego ostatnimi słowami przed egzekucją były: „Wiem, że przychodzisz mnie zabić. Strzelaj, masz tylko zabić człowieka”.

Według reportażu Kapuścińskiego wydanego w 1975 roku Che Guevara nie zabijał jeńców podczas walk w Boliwii, swej ostatniej wyprawie partyzanckiej, argumentując to w następujący sposób: „My, rewolucjoniści, jesteśmy ludźmi moralnie uczciwymi, nie będziemy się znęcać nad bezbronnym przeciwnikiem”. Według kubańskiej opozycji zabijał przeciwników wziętych do niewoli.

Postać Guevary otaczana jest swoistym kultem, objawiającym się głównie umieszczaniem jego wizerunku na ścianach, ubraniach, plakietkach itp. Guevara stał się symbolem radykalnych ruchów lewicowych w Ameryce Łacińskiej. Dla swoich zwolenników jest on wzorcem rewolucjonisty, który poświęcił życie w bezkompromisowej walce o wcielenie w życie idei socjalizmu. Che stał się także jednym z symbolów buntu w 1968 roku, stając się tym samym jedną z ikon popkultury i ruchu lewicowego. Najbardziej znanym wizerunkiem Ernesto jest fotografia zatytułowana „Guerrillero Heroico” zrobiona w 1960 roku przez kubańskiego fotografa Alberto Korda.

Postać Guevary pojawiła się w książkach, filmach, grach komputerowych, piosenkach. 9 października 2008 roku w Wiedniu odsłonięto popiersie Che Guevary ufundowane przez parlamentarną grupę austriacko-kubańską z okazji przypadającej osiemdziesiątej rocznicy urodzin Che; popiersie zostało umieszczone w parku na wyspie na Dunaju. Odsłonięcie popiersi spotkało się z protestami prawicowych populistów z Wolnościowej Partii Austrii i Sojuszu Przyszłości Austrii, aprobatę wyrazili natomiast socjaldemokraci mający większość w Radzie Miejskiej. W 2010 roku w Argentynie powstał klub piłkarski Che Guevara. Klub ma być sposobem na poprawę sytuacji najbardziej potrzebujących mieszkańców, zapewniając przy tym lekcje pisania i czytania rodzinom piłkarzy.